dinsdag 14 mei 2024

Micromeningen mei 2024

Een overzicht van de voorstellingen die ik deze maand heb gezien – met mijn ongevraagde, ongepaste en schandalig ongenuanceerde mening in twee of drie zinnen. Soufflages uitsluitend bedoeld voor de betere verstaander...

Getuigenis – Roziena Salihu / Momo Samwel

Gezien: 2 mei, Frascati

Twee jonge theatermakers gaan rond de tafel zitten en bedenken een confrontatie tussen twee vrouwen waarvan de een overduidelijk goed, en de ander overduidelijk fout was in de oorlog. In een half uur veranderen alle zwarte en witte tinten in een mooi, gelaagd diepgrijs. In deze korte voorstelling, gemaakt in het kader van het onvolprezen Theater na de Dam, zijn een aantal historische gebeurtenissen verwerkt en dat laat zien dat Roziena Salihu en Momo Samwel niet alleen heel goed research hebben gedaan, maar ook spannende dialogen kunnen schrijven – én spelen! Roziena vertelde na afloop dat ze de dialoog wel willen uitwerken tot een volwaardige voorstelling – misschien zelfs speciaal voor jongeren. Bijzonder interessante makers waarvan we hopelijk nog veel meer gaan horen en zien!

1991 – Het Barre Land

Gezien: 3 mei, Frascati

Het moet voor een schrijver toch een geweldig feest zijn wanneer de makers van Het Barre Land besluiten om een voorstelling over je werk te gaan maken. In 1991 (reprise van de voorstelling uit 2019) wordt in een kleine twee uur het complete oeuvre van de vorig jaar overleden Dubravka Ugresic doorgelicht en geëtaleerd. De voorstelling heeft de vorm van een theatraal literair essay en die speelstijl beheersen Vincent van den Berg, Czeslaw de Wijs en Margijn Bosch als geen ander. De sferische live muziek van Stef van Es werkte ook weer geweldig en het thema met een zacht geneuriede melodie was echt ontroerend mooi. Het verhaal van een onverwachte liefde tijdens een schrijverscongres in Portugal herinnerde ik mij nog goed van toen ik de voorstelling vijf jaar geleden zag. Margijn vertelde het dit keer weer zo naturel, dat ik de schrijfster gewoon voor mij zag staan en ik haar milde pijn over de tijd die alle hoogte- en dieptepunten, alle hoop en teleurstelling, al het geluk en al het verdriet gladstrijkt en weer rond maakt, volledig kon meevoelen. Grote klasse!

Schuldig Landschap – Theater na de Dam / Malou Gorter

Gezien: 4 mei, Carré

De solo van Malou Gorter – een gelegenheidsvoorstelling die zonder try-outs slechts één keer in een uitverkocht Carré werd gespeeld – dienen we natuurlijk met enige mildheid te beoordelen. Het gegeven van een politicus die voor een fictieve commissie ter verantwoording wordt geroepen, was een aardige kapstok waaraan verhalen over het moreel dubieus handelen van de overheid voor en na de oorlog konden worden gehangen – verhalen die voor jongere bezoekers misschien best verrassend waren, maar die ik eigenlijk allemaal al kende. Voor mij werd het pas werkelijk verrassend toen Malou de politicus, bij wijze van excuus, begon over de onmogelijkheid om overal rekening mee te houden en alles altijd juist te wegen: “als je alles volledig op je in laat werken, dan breek je” waarna we de actrice zelf bijna zagen breken. Een stil, maar heftig emotioneel moment, want daar ging het opeens niet meer over geschiedenis of politiek, maar toonde Malou een oprechte, wanhopige bezorgdheid over de veelheid aan problemen in de huidige wereld.

Het zou geweldig zijn geweest als de voorstelling hier dieper op door was gegaan, maar schrijver Nathan Vecht en regisseur Abdel Daoudi hebben deze afslag helaas laten schieten. In plaats daarvan gingen zij verder met het obligaat hekelen van enkele recente misstanden. Pas op het einde werd het weer spannend toen Malou weigerde om zichzelf persoonlijk verantwoordelijk te voelen voor politieke beslissingen die achteraf als moreel verwerpelijk worden beoordeeld. Zij staat op en loopt kwaad weg: “doe het zelf dan – ga dan zelf maar eens op die stoel zitten!”

Opnieuw een geweldige opzet voor een interessant stuk over wie zich tegenwoordig nog geroepen voelt om de politiek in te gaan. Het blijft echter bij deze voorzet want de oproep tot verantwoordelijkheid nemen, wordt enkel beantwoord door Sara Afiba, die de hele tijd als bode dossiers en glaasjes water heeft klaargezet, maar nu plaatsneemt op de stoel en een geweldige versie van Heroes begint te zingen. Kippenvel – maar het slaat natuurlijk helemaal nergens op want Heroes van Bowie is geen lofzang op de heldenmoed van strijders voor een betere wereld, maar een anthem over de wanhopige bravoure van een onmogelijke, want verboden liefde (met een king en queen louter als metafoor). Een soortgelijke slordigheid is de titel die op het stuk is geplakt, want ook de platte morele en politieke schuld van de voorstelling heeft helemaal niets te maken met het poëtische beeld dat Armando met een schuldig landschap wilde oproepen. Dus niet helemaal geslaagd deze editie – maar Malou Gorter was wel geweldig!

(Zie commentaar van angeheuchte Soetelief onder de recensie in de Theaterkrant)

De Dokter – ITA / Robert Icke (r)

Gezien: 5 & 14 mei, ITA

Gewoon een erg goed stuk. Janni Goslinga geweldig natuurlijk, maar ook alle andere acteurs spelen hun rollen met verve en veel oog voor detail: van het mompelend vloeken van Aus Greidanus jr. tot het stiekem kauwgom onder de tafel plakken van Maria Kraakman, het is allemaal super verzorgd. Ik zat ook weer met open mond te kijken hoe precies Ilke Paddenburg acteert want het was gewoon griezelig hoe treffend zij, net op het randje van karikaturaal, een puber neerzette.

Alleen had het deel voor de pauze qua dynamiek misschien wat subtieler gekund. In de drukke, chaotische scènes wordt de opwinding vaak continu ook op een geagiteerde manier gespeeld en op papier is al dat drukke vraag-antwoord en elkaar met stemverhef onderbreken misschien wel realistisch, maar op het toneel wordt het dan toch snel te groot en te veel. Wellicht speelde hierin mee dat het stuk door de niet Nederlandssprekende Robert Icke is geregisseerd.
Het ethische lichaam-of-geest-dilemma waar het stuk in de eindscène uiteindelijk om blijkt te draaien, kon mij eigenlijk weinig boeien. Maar de valse manier waarop Joy Delima en vooral Urmie Plein de dokter effectief de mond snoerden, was wel weer een haarscherpe verbeelding van hoe de media mensen tot de grond toe kunnen afbranden.

A night with Queen Angelito – 'Ntianu Stuger / Orkater

Gezien: 7 mei, Bellevue

Verslag volgt... Vooralsnog: geweldig!

Do not look back with regret – Davy Pieters / Theater Rotterdam

Gezien: 8 mei, Frascati

Kijkdoosvoorstelling met twee spelers die, te midden van lekker veel naar beneden dwarrelende zwarte as, met bewegingen en handelingen iets over verlies en afscheid uitbeelden. Ben er nog niet helemaal uit of het nu een mislukte voorstelling van BEWTH was, of een ruwe schets voor een prachtige zaalvoorstelling van deze voormalige meesters van het licht. Een langzaam in het donker oplossen van een Rothko-achtige rechthoek van blauw licht was wel fantastisch en had wat mij betreft veel langer mogen duren. Geluidssculptuur van Jimi Zoet was ook weer dik in orde, maar de poëtisch bedoelde beelden en handelingen konden mij niet echt overtuigen. Ongemaskeerde tegenlicht-spots hielpen ook niet om een sfeervolle kijkdoos te creëren en volgens mij moeten ze al het licht sowieso voor de helft dimmen. Marijn Lems vond het geweldig en gaf de voorstelling vijf sterren in NRC, maar hij is van een jongere generatie en heeft vermoedelijk nooit het werkelijk magische beeldtheater van BEWTH gezien.

Hard Cut Paradise – Collectief het Paradijs

Gezien: 9 mei, Bellevue

Burlesk paaps theater van een stel doorgesnoven misdienaars – zo ongeveer kan je deze knotsgekke voorstelling van Collectief het Paradijs omschrijven. Gerommel en rare dansjes met planten en een twee meter lange hunk met een geweldig lichaam (Vincent van Woerkom) die in zijn blote piemel door het paradijs scharrelt en à la Thierry wat poses aan de rand van een zwembad aanneemt, gaat naadloos over in het twintig minuten opbouwen van een decor – dat later, in opnieuw twintig minuten, weer helemaal zal worden afgebroken. Ondertussen is er wat vaag symbolisch gedoe met een verdrijving uit het paradijs, samenkomen van spirituele vlammetjes, reiken naar het hogere licht en een onduidelijk Kaïn en Abel gevecht dat uitmondt in het met veel bloed kruisigen van de verliezer.
Dat was voor veel mensen het moment om op te stappen, maar daarmee liepen ze wel het geweldige vervolg mis. Allemaal te veel om op te noemen maar de tijd die de jongens namen voor het rustig opbouwen en totaal uit de hand laten lopen van een slapstick bacchanaal, was echt geweldig. De wat afwezige blikken van verbazing over alles wat zij hebben aangericht en waarmee ze de voorstelling eindigen, was bijzonder geestig en daarmee lieten zij zien dat zij heel goed weten waarmee ze bezig zijn.

De wilde, onbesuisde en vooral onbevangen manier van theatermaken riep bij mij vage associaties op met groepen als Tenjō Sajiki, La Fura dels Baus en zelfs een beetje met de hele vroege Dogtroep. Maar allemaal niet zo serieus en extreem, want dit zijn gewoon leuke jongens die lekker bezig zijn met het maken van dingen zij zelf erg leuk vinden – en ik ook wel.

Medea’s kinderen – NTGent / Milo Rau

Gezien: 10 mei, ITA

De bewerking van Medea door Simon Stone die vorig jaar in reprise ging bij ITA, vond ik behoorlijk teleurstellend. Door van de hoofdpersoon (Marieke Heebink) een psychisch instabiele vrouw te maken, werd eigenlijk al het venijn van ‘a woman scorned’ onderuit gehaald. Milo Rau liet in zijn bewerking alle mogelijke psychologische of sociaal-maatschappelijke verklaringen even zitten en concentreerde zich volledig op de onvoorstelbaarheid van Medea’s infanticide. Het door kinderen laten vertellen en spelen van het verhaal is dan gewaagd, maar dit pakte bijzonder sterk uit – vooral omdat het stuk gewoon heel goed in elkaar zit. Euripides’ Medea heeft hij namelijk heel slim vermengd met de afschuwelijke infanticide van een vrouw uit Nijvel die enkele jaren geleden werkelijk vijf van haar kinderen had gedood. Het voorlezen van alle details in het requisitoir van de strafzaak tegen de vrouw (na haar mislukte zelfmoord) was al aangrijpend, maar door die gruwelijke kindermoorden vervolgens ook rustig op een vrij realistische manier door de (Vlaamse) kinderen te laten spelen, liet hij ons nog eens duidelijk voelen hoe onvoorstelbaar die daad eigenlijk was. Milo Rau in topvorm met dit keer zeer geslaagde combinaties van filmprojecties en gespeelde scènes. Alleen het niet-sync lopen van live beeld en geluid, daar moet toch eens een oplossing voor worden bedacht.

Maria, Maria, Maria – De Veenfabriek / Joeri Vos

Gezien: 12 mei De Schuur

Ik weet niet hoe dat bij anderen is, maar ik smelt altijd helemaal weg bij de klank en vooral de dictie van Jacobien Elffers' stem: precies, warm, helder, zacht, sexy. Bij het laatste stuk ‘Hulp’ van de Veenfabriek gebruikte zij dat allemaal om een uitgebluste zorgmedewerkster nog eens extra hulpeloos en vermoeid te laten klinken, maar in dit stuk van Joeri Vos weet zij met haar stem vooral een geweldige intimiteit op te roepen. De indrukwekkende tekst heeft Vos samengesteld uit de bekende Mariaverhalen uit de christelijke en islamitische traditie, vermengd met 13e eeuwse Maria-mysterieën en persoonlijke verhalen die de vijf muzikanten hem hebben verteld. Mooie middeleeuwse, Syrische- en Arameense liederen (gezongen door Anass Habib) plaatsen alles in een licht liturgische sfeer maar dit wordt weer gecompenseerd door de luchtige, alledaagse manier van vertellen van Jacobien en de soms ronduit triviale inhoud van de verhalen. Het is echter vooral de zachte, intieme toon waarmee zij stem en vorm geeft aan het personage van de ‘moeder aller mensen’, waardoor alles naar een hoger niveau wordt getild – ik zou bijna zeggen: in een andere dimensie wordt getrokken. Fenomenaal! Absoluut hoogtepunt is de manier waarop Jacobien en de muzikanten de fysieke geboorte van een zoon (naam wordt nooit genoemd) met muziek, beweging, zang en spoken-word vormgeven. Een hele bijzondere voorstelling – kreeg terecht overal vijf sterren!

Ik hoop op Zegen – Blauwdruk / Karavaan

Gezien: 16 mei, Botenloods Broek op Langedijk

De jongens van Blauwdruk zijn weer lekker bezig met water, geschiedenis, de toekomst, de ondergang van Nederland en vooral: met taal. Het collectief maakt in hun eigen woorden megalomaan teksttheater. Ik hou erg van tekst, en van theater – en megalomanie is mij ook zeker niet vreemd, dus ik ben een groot fan van hun werk. De voorstelling heeft vrijwel dezelfde opzet als hun vorige locatievoorstelling met minimale aankleding en kleurrijke dialogen in quasi oud-nederlands vol franse, engelse en eurospeak uitdrukkingen. Alleen staan ze dit keer niet tot hun knieën in een ondergelopen weiland, maar tot hun nek in het water van een prachtige botenloods van Broek op Langedijk. Misschien hadden ze nog wel iets meer met deze unieke locatie kunnen doen – maar ja, dan wordt het weer snel het bekende 'locatietheater met bijzondere beelden', terwijl tekst juist hun kracht is. Wel goed dus dat ze de scenografie lekker kaal hebben gehouden. Alle voorstellingen in het Karavaan-festival zijn terecht uitverkocht maar later dit jaar misschien een reprise in de Hofvijver!

Programma:

• 17 mei De Kikker – Abattoir Fermé
• 18 mei Bellevue – We are (not) Tupac Shakur
• 19 mei Karavaan – Dat Gat (Jip Smit) & Ekstasis
• 22 mei Frascati – Urland
• 23 mei Chassé Breda – De Hoe
• 25 mei Meervaart – Blue Hour