dinsdag 20 oktober 2020
De Onvolmaakten
De Onvolmaakten is een boeiende poging van Ewoud Kieft om een toekomst te schetsen waarin de mensheid zich inderdaad van alle ongemakken en imperfecties heeft bevrijd.
Kieft is historicus en hij schreef eerder een bijzonder fraaie analyse van de oorlogszuchtige stemming onder met name kunstenaars en intellectuelen aan de vooravond van de eerste wereldoorlog. In Oorlogsenthousiasme liet hij aan de hand van een aantal biografieën zien hoe de radicale ideeën van één filosoof (Nietzsche) bijna een generatie later nog steeds doorwerken en de culturele avant-garde zo ongeveer tot de aanstichters van de oorlog maakten. Een beetje gechargeerd misschien, maar zijn betoog is een behoorlijk overtuigende kanttekening bij de tegenwoordig populaire verklaring van de eerste wereldoorlog als een uit de hand gelopen politieke vergissing.
De Onvolmaakten is geen historische studie, maar een roman waarin de hoofdpersoon zich langzaam maar zeker ontworstelt aan de volmaakte samenleving en uiteindelijk belandt bij een groep achterblijvers die, al of niet vrijwillig, niet hebben meegedaan aan alle technische vooruitgang. De klassieke synopsis van een dystopische sciencefiction roman dus. Maar Kieft heeft voor dit verhaal een ongewone verteller gekozen. De premisse is namelijk dat virtuele consultants mensen continu begeleiden en hen op subtiele wijze aanwijzingen geven hoe ze zo makkelijk, comfortabel en zonder frictie voor zichzelf of anderen door het leven kunnen gaan. Maar met de opstandige hoofdpersoon is dit blijkbaar niet gelukt. Het verhaal wordt verteld door zijn persoonlijke assistent die zich verantwoordt tegenover de leden van een aangenaam vaag gehouden commissie. De assistent levert als het ware de feedback binnen het zelflerende systeem dat de mensheid zo effectief mogelijk wil bijstaan.
Verhaaltechnisch is deze opzet niet helemaal gelukt omdat de motieven van de twee protagonisten (de hoofdpersoon en zijn virtuele assistent) niet erg zijn uitgewerkt en het drama daardoor wat vlak blijft. Desalniettemin is het een interessante schets hoe voortschrijdende techniek onvermijdelijk tot een groep opstandige achterblijvers leidt. Je zou alleen willen dat hij vooral de manier van denken en redeneren van de assistent verder had uitgediept. Nu blijft het een beetje hangen bij de stem van HER uit de gelijknamige film. De roman biedt echter voldoende stof om verder over door te denken. Een aanrader dus.
